Ik was al veel vaker in Zuid-Amerika en dan specifiek in Argentinië geweest (ik woonde er zelfs een tijdje), maar het was er nooit van gekomen om naar het zuiden van het continent te gaan. En dus ging ik er tien jaar nadat ik er voor het laatst was eindelijk naar toe en ontdekte ik helemaal solo aan het einde van de wereld de mooiste plekken Patagonië. Ik was nog bijna nooit zó gelukkig.

MOOISTE PLEKKEN PATAGONIË

10x hoogtepunten en bezienswaardigheden in Patagonië

Want o, wat een enorme natuurpracht overviel me daar aan het einde van de wereld. Bergen, gletsjers, steppelandschappen, knalblauwe meren, pinguïns, zeestraten en fjorden, Patagonië is een enorme natuurexplosie en ik durf wel te zeggen dat het een van de mooiste plekken ter wereld is. Met een immense oppervlakte van meer dan een miljoen vierkante kilometer bestrijkt het gek genoeg maar twee landen (ongeveer een kwart Chili en driekwart Argentinië), grenst het zuiden bijna aan Antarctica en bestrijkt het Andesgebergte zo’n beetje heel het westen van Patagonië. Het is fantastisch.

Lees ook: Fotoblog: 50x puur en prachtig Patagonië

Wat is Patagonië en waar ligt het?

Maar wat is Patagonië precies? Patagonië is een gebied in Zuid-Amerika ten zuiden van de Colorado rivier en de Argentijnse stad Neuquén tot aan de Straat Magellaan. Hoewel dit behoorlijk specifiek is zijn er geen officiële grenzen. Volgens sommigen hoort Vuurland (Tierra del Fuego) in helemaal het zuiden van het continent namelijk gewoon bij het gebied en volgens anderen hoort Bariloche in het noorden er juist niet bij. In dit artikel pak ik alles mee: zowel Vuurland als Bariloche horen wat mij betreft allebei bij Patagonië.

De eerste meneer die er voet aan land zette vanuit Europa was de Portugese ontdekkingsreiziger Ferdinand Magellaan. Hij reisde in 1520 om de wereld en toen hij aanmeerde op het huidige Patagonische land noemde hij het gebied Patagão, dat zoiets betekent als Land van grote voeten (pata betekent poot). In zijn reisverslag staat dat er reusachtige mensen gewoond zouden hebben en de naam Patagonië is daar van afgeleid.

In de jaren en eeuwen die volgden bleven Europese ontdekkingsreizigers de wereld over varen en kwamen ook aan in Patagonië. De Nederlander Willem Cornelisz Schouten vernoemde zelfs het meest zuidelijkste eilandje van Chili Kaap Hoorn naar zijn woonplaats Hoorn. Het is het laatste stukje land voor Antarctica en tot op de dag van vandaag heet het eiland zo (en ik was er!)

Leuk weetje: in het Spaans heet Kaap Hoorn Cabo de Hornos. Horno betekent in het Spaans echter oven, terwijl Hoorn noch het eiland iets met ovens te maken heeft. Leuk toch, hoe talen zich in elkaar mengen?

HMS Beagle en Charles Darwin

Tussen 1826 en 1830 ging het Britse zeilschip de HMS Beagle op expeditie richting Patagonië. De kapitein slash gezagvoerder op het schip was Robert Fitz Roy naar wie onder andere een Argentijnse berg is vernoemd. De bedoeling was om originele bewoners mee naar Europa te nemen, ze tot het christendom te bekeren en vervolgens als zendeling terug te brengen naar Patagonië. Een jaar na de expeditie vertrok het schip opnieuw voor een rondje om de wereld om onder andere de zendelingen terug te brengen, maar deze keer was ook natuuronderzoeker Charles Darwin aan boord.

Darwin is nu bekend als de grondlegger van de evolutietheorie die hij baseerde op wat hij onder andere in Patagonië ontdekte. Het boek De Reis van de Beagle is een reisverslag van Darwin waarin al zijn verhalen en ervaringen, maar ook zijn biologische, geologische en antropologische bevindingen te lezen zijn. Hij stelt dat al het leven op aarde vanuit een bron komt (klopt!) en beschrijft de evolutietheorie in het boek Het ontstaan der Soorten.

→ Weetje: het meest zuidelijke kanaal ter wereld is naar de Beagle vernoemd en heet Beagle Channel.

Lees ook: Patagonië: een boottocht over het Beaglekanaal

Patagonië klimaat en landschap

Ook al bestaat Patagonië uit bergen, gletsjers en fjorden, het overgrote deel van het gebied is uitgestrekt steppelandschap. De bergen van de Andes die aan de hele westkant van Patagonië liggen houden neerslag tegen (regenschaduw), waardoor het in het Andesgedeelte heel nat en meer landinwaarts heel droog is. Dit gebied wordt de Patagonische steppe of zelfs woestijn genoemd en er woont op een paar schapen na, bijna niemand. De landsgrens is getrokken langs precies deze plek: Chili in de Andes, Argentinië in de steppe.

In andere delen van Patagonië leeft overigens meer dan de schaap. De guanaco, de Patagonische vos, de nandoe, poema’s, gordeldieren, slangen en bij het eiland Valdès zijn legio walvissen en zeeleeuwen. In Vuurland (het zuidelijkste deel van het vaste land) vind je pinguïns, spechten en bevers, hoewel die laatste er door de mens vanuit Canada uitgezet zijn, waar ze overigens al vrij snel spijt van kregen. Ze zijn er nooit meer van af gekomen. Zomers (januari-maart) kan het in het noorden van Patagonië 30 graden worden, terwijl het in het zuiden gemiddeld zeker tien graden kouder is. In de winter (juli-september) zijn de dagen in het noorden zo’n graad of 10 en hoe zuidelijker je gaat, hoe kouder het wordt. ’s Nachts vriest het behoorlijk in het zuiden van Patagonië. 

Je reis naar Patagonië goed voorbereiden? Lees de tips van Daphne de Vries: Tips voor Patagonië: zo ga je voorbereid op reis

Patagonië hoogtepunten en bezienswaardigheden

Maar wat zijn nou de mooiste plekken in het immense gebied dat Patagonië heet? Waar moet je zijn? Wat is de moeite waard om te zien en ervaren en waarom? Ik was in maart 2018 in Patagonië en een vriendin van mij in november/december 2019 en ik heb met haar hulp en bijdrage een lijstje van de mooiste plekken in Patagonië samengesteld.

Ik bezocht Patagonië vanuit Argentinië en vertrok vanuit Buenos Aires, maar vanuit Chileens Santiago kan ook. Vanuit Santiago vlieg je dan naar Punta Arenas om je reis te beginnen en in Argentinië start je je reis vanuit de stad Ushuaia.

Ushuaia | Fin del Mundo

Het is zeker niet de mooiste stad ter wereld, maar wel een van de meest bijzondere. Wanneer je voet aan land zet op het vliegveld van Ushuaia voel je meteen dat je op een speciale plek bent aangekomen. Ushuaia is de zuidelijkste stad ter wereld, ligt maar duizend kilometer verwijderd van Antarctica, ligt in de provincie Vuurland (Tierra del Fuego) en in het een gebied dat het Einde van de Wereld (Fin del Mundo) wordt genoemd. Hoewel het centrum verrassend gezellig is, ga je hoofdzakelijk naar Ushuaia om de regio te ontdekken. Heb je een dikke portemonnee? Vanuit Ushuaia kun je op expeditie naar Antarctica!

Tierra del Fuego/Vuurland

Ushuaia ligt in een archipel (eilandengroep) die Vuurland (Tierra del Fuego) heet en hoewel de stad in Argentinië ligt, gaat de Argentijns-Chileense grens dwars door Vuurland. Vuurland is een nationaal park vol natuurschoon. Meren, gletsjers, fjorden en veel historische plekken die gelinkt zijn aan Europese ontdekkingsreizigers uit vervlogen tijden. Het gebied dankt zijn naam aan z’n Europese ontdekker Ferdinand Magellaan die bij aankomst vuur van de originele bewoners, de Yahgan, zag branden. 

Het nationale park is vanuit Ushuaia te bereiken met de Tren del Fin del Mundo (de trein van het einde van de wereld). De landschappen en zijn er prachtig, er leven allerlei soorten bomen, planten en dieren en je kan er mooie wandelingen maken en andere activiteiten in de natuur doen. De mooiste wandeling gaat naar Laguna Esmeralda, een prachtig helderblauw bergmeer, maar ook Lago Fagnano is de moeite waard. Wil je een wat stevigere wandeling ga dan richting Martial Gletsjer. In de zomer heb je er de mooiste uitzichten en in de winter kun je er skiën.

Beaglekanaal

Het Beaglekanaal is het meest zuidelijke kanaal ter wereld. Het loopt horizontaal en dwars door het midden (ook horizontaal) ligt de grens van Argentinië en Chili. In het oosten mondt het kanaal uit in de Atlantische Oceaan en in het westen in de Grote, en dat is wat je noemt uniek. Het kanaal is 250 kilometer lang en vanuit de haven van Ushuaia gaan er boottochten van een dag over het kanaal. 

Met aan beide kanten besneeuwde bergtoppen – de ene kant in Argentinië, de andere kant in Chili – vaar je in een middag een groot deel van het kanaal en passeer je onderweg kleine eilandjes. Op die eilanden liggen zeeleeuwen te chillen, vliegen aalscholvers en albatrossen af en aan en staat er middenin het kanaal een rood-witte vuurtoren parmantig te shinen. Alsof dat nog niet genoeg is eindigt de tocht bij een eilandje vól grappige, waggelende pinguins waar je met boot en al een kort stop maakt om ze te bewonderen. De terugtocht gaat via dezelfde route, dus je kunt dan gerust binnen gaan zitten. Met een beetje geluk kom je een leuke groep mensen tegen met wie je een lekker borrel kunt drinken.

Lees ook: Patagonië: een boottocht over het Beaglekanaal

Kaap Hoorn

Kaap Hoorn is het laatste stukje ‘gewoon’ land voor Antarctica. Het is het zuidelijkste eilandje van de archipel Vuurland en is alleen bereikbaar per boot. Vanuit Ushuaia ging ik op expeditie met het schip Stella Australis en vaarde drie dagen langs eilanden, bergen en fjorden door de wateren van het meest zuidelijke stukje aarde. Ik kan in geen duizend woorden uitleggen hoe bijzonder dat was. De eerste ochtend meerden we aan op Kaap Hoorn, mijn eerste kennismaking met Chili.

Na een onstuimige nacht op zee zonder slaap stapte ik die ochtend met een oranje lijfvest op de zodiac die ons naar het eilandje bracht en hoewel er op het eiland op een gezin na niemand woont en er nauwelijks iets groeit was het een enórme bijzonderheid om daar te zijn. Ik snoof de frisse zeelucht in me op terwijl ik aan de horizon de zon zag opkomen en wandelde vervolgens het eiland over. Steeds zag ik de wereldkaart voor me en bedacht me dan waar ik me bevond. Bijna 15.000 kilometer verwijderd van Nederland heb ik me niet veel vaker zó bevoorrecht gevoeld en ik realiseerde me dat ik het allemaal zelf deed. Ik had zelf besloten om naar deze plek te gaan en was er zelf naar toe gegaan. Het was mijn eerste grootse enlightment moment dat ik die reis ervaarde.

Wulaia Bay (Bahia Wulaia)

Ik had er nog nooit van gehoord en zelfs toen ik van de boot afstapte en me per zodiac op het eiland liet afzetten had ik geen flauw benul waar ik was. Wulaia Bay is niet bepaald een beroemde Patagonische bezienswaardigheid, maar dat maakt hem niet minder prachtig. De baai is een inham van het eiland Isla Navarino en ligt ten zuiden van Ushuaia en het Beagle Channel en hoort dus volledig bij Tierra del Fuego.

Op het eiland vind je allerlei soorten flora en fauna en met een goede guide ontdek je de mooiste verhalen over de plek. Er is een uitzichtpunt op het eiland met fenomenaal uitzicht over de baai. Als je daar met een groepje van zo’n tien mensen zit en je besluit allemaal even vijf minuten stil te zijn om volledig de plek in je op te nemen, dan gebeurt er iets overweldigends. M’n enlightment moment numero dos ontstond op Wulaia Bay.

Alberto de Agostini

Een andere plek waar we aanmeerden tijdens de driedaagse cruise was het nationaal park Alberto de Agostini in het zuiden van Chili. Het park beslaat anderhalf miljoen hectare, wordt ook wel Chileens Antarctica genoemd en bestaat voornamelijk uit ruige bergen met enorme gletsjers. Er zijn legio eilanden, fjorden en bergen, waaronder het Darwin-gebergte en tientallen gletsjers. Tijdens de stop van de cruise bezochten we een van de imposante gletsjers: de Aguila gletsjer. In het park kun je uitsluitend per boot komen; er gaan verschillende excursie vanuit Ushuaia en Punta Arenas.

Isla Magdalena | Monumento Natural Los Pinguïnos

Het was de laatste stop van de cruise voor we aanmeerden in de haven van Punta Arenas: Isla Magdalena. Een eiland dat op een imposante vuurtoren na, op zich niet per se heel bijzonder is, maar speciaal is door z’n bewoners: een grote kolonie pinguïns! Deze pinguïns van het Magelhaen-soort waggelen in grote getale over het eiland dat vlak voor de kust van de Chileense havenstad Punta Arenas ligt. Met een beetje pech waai je er zo ongeveer weg, want de wind kan er genadeloos zijn, maar de grappige zwart-witte vriendjes maken dat meer dan goed.

Torres del Paine

In Torres del Paine in Chili beleefde ik de meest uitdagende wandeltocht die ik ooit had gemaakt. Als ik nu verhalen van anderen hoor en lees heb ik altijd het gevoel dat ik me enorm heb lopen aanstellen tijdens mijn barre tocht door het meest ongerepte gebied waar ik ooit was, maar ik had het gewoon heel erg zwaar. Ik wandelde er drie dagen de zogenaamde W-route en begon de eerste dag met de tocht naar de iconische bergmassieven waar het nationale park naar vernoemd is: de torens van paine (torres del paine). De volledige tocht er naar toe was een groot enlightment moment.

Het was mijn eerste outdoor expeditie ooit en die moest ik zo nodig doen in hélemaal het zuiden van Zuid-Amerika, in een gebied dat zo onherbergzaam is dat zelfs de paarden niet overal langs kunnen. Torres del Paine is een nationaal park dat maar liefst 2400 km² beslaat en staat vol besneeuwde bergen, watervallen, beken, gletsjers en knalblauwe meren. Het is er zo oogverblindend allemachtig mooi dat dat het afzien tijdens het wandelen volstrekt de moeite waard maakt. 

De tweede dag maakte ik een wandeling die mijn geschiedenisboeken in zou gaan als de mooiste hike die ik ooit maakte: de wandeling langs Lago Nordenskjold. Ik liep langs het intens groene bergmeer dat bijna nep lijkt doordat het water er zo stilletjes bij ligt, met besneeuwde bergtoppen in de verte die het uitzicht eruit laten zien als een sprookje. Terwijl ik langs het meer aan de voet van de bergen liep, trotseerde ik watervallen, beekjes, stukken bergop en stukken bergaf. Het was fantastisch en zou het zo allemaal nog een keer doen. In m’n eentje.

Lees ook: 

→ Torres del Paine: een paar dingen die je moet weten

→ Lief reisdagboek #3 Zuid-Amerika: Torres del Paine

El Calafate | Lago Argentino (Argentinië-meer)

Naar het dorp El Calafate ging ik voornamelijk voor het Lago Argentino (Argentiniëmeer) en de Perito Moreno gletsjer (zie hieronder), maar toen ik mijn buskaartje er naar toe kocht wist ik nog niet dat het in El Calafate zelf ook best leuk zou zijn. Alsof ik ergens in een Oostenrijks skioord was terechtgekomen. De straten zijn evengoed op z’n Spaans in een blokkensysteem opgebouwd, maar de sfeer ademt alpen en bergen, maar dan op z’n Zuid-Amerikaans. De huizen zijn van hout, de winkeltjes vol met snuisterijen en iedereen die in het dorp ronddwaalt heeft hetzelfde doel: naar de Perito Moreno gletsjer.

El Calafate ligt pal aan het Lago Argentino. Toen ik helemaal aan het begin van m’n reis van Buenos Aires naar Ushuaia vloog maakten we een tussenstop in El Calafate en dat vliegveld ligt vlak aan het Lago Argentino (Argentinië-meer). Mijn camera zat diep verscholen in m’n tas, dus ik was niet op tijd om foto’s te maken, maar mijn zicht vanuit het vliegtuigraampje terwijl ik vlak over het intens blauwe, volstrekt afgelegen bergmeer vloog was wat je noemt fenomenaal. Het dorp El Calafate ligt aan het meer en een mooie wandeling vanuit het centrum naar het meer is zo gemaakt.

Perito Moreno | Los Glacieres NP

Het was een van de dingen waar ik het meest naar uit had gekeken: de Perito Moreno gletsjer bezoeken. Hij is onderdeel van de Campo del Hielo Sur (zuidelijke ijsveld) en hoort bij het nationale park Los Glacieres (De Gletsjers) en is zonder overdrijven echt fenomenaal. Nooit eerder en nooit later zag ik zo’n enorm natuurspektakel als de Perito Moreno gletsjer, een fantastisch overblijfsel uit een van de ijstijden. Anders dan andere gletsjers krimpt hij niet, maar groeit juist aan. Elk jaar verschuift hij een meter of twee en het ijs raakt dan het vaste land aan de overkant.

Er ontstaat dan een ijsbrug, maar omdat het ijs blijft drukken stort hij om de zoveel tijd in. Het grappige is dat hij precies twee weken voordat ik er was in elkaar was gestort waarvan je je kunt voorstellen dat het een enorm spektakel moet zijn. Ik was op dat moment wel al in Argentinië en vernam het zelf in de krant en op tv en plots stond ik zelf bovenop de ijsmassa. Ik kon het gewoon niet geloven. Met stalen pinnen onder m’n schoenen, een dikke jas en wanten aan en een muts op m’n hoofd wandelde ik met een tour óver de gletsjer. Overal waar ik keek was ijs; zonder gids zou je zonder meer verdwalen in de ijsmassa om nooit meer gevonden te worden. Aan het eind van de wandeling kregen we een glaasje whisky. Met ijs.

El Chaltén | Fitz Roy

Waar Chili Torres del Paine heeft, heeft Argentinië Fitz Roy. Allebei enorme bergmassieven met een enorme wandeluitdaging om er te komen, gelegen aan een knalblauwe lagune. Maar omdat ik zo enorm had afgezien in Torres del Paine en zo onder de indruk was van de tocht en de schoonheid van het gebied besloot ik El Chaltén en de hike naar de Fitz Roy bergtop over te slaan. Mijn vriendin Iris die bijna twee jaar na mij door Patagonië reisde, bezocht El Chaltén en Fitz Roy wel. 

El Chaltén is net als El Calafate een toeristisch Patagonisch bergdorp; in een kwartiertje heb je heel het centrum gezien en de gezichten die je op straat ziet zijn voornamelijk van toeristen. Je telt pas mee wanneer je met wandelschoenen over straat gaat, bijna ieder gebouw is of een hostel, hotel of andere horeca en iedereen zit er in hetzeflde schuitje: ze zijn er allemaal net als jij om te wandelen of hiken in de ruige, bergachtige omgeving.

De mooiste en beroemdste hike vanuit El Chaltén is die naar Cerro Fitz Roy (cerro betekent berg). De berg ligt aan de Laguna de los Tres en lijkt weliswaar op Torres del Paine, maar is toch echt wel anders. De granieten rotspunten van de berg steken hoog boven de knalblauwe lagune uit en de uitzichten zijn fenomenaal. De wandeling is 24 kilometer lang en hoewel de een zegt er helemaal kapot te zijn gegaan, vond de ander het juist een peulenschilletje. Hoe het ook zij, mocht ik ooit nog eens voet aan land zetten in Patagonië, dan zijn Fitz Roy en El Chaltén mijn eerste stops.

Bariloche eo

Het was niet mijn laatste bestemming van m’n rondreis door Argentinië en Chili, maar wel de laatste stop in Patagonië: Bariloche. San Carlos de Bariloche zoals de stad officieel heet ligt in het noorden van Patagonië en de omgeving is vooral bekend als wintersportgebied en wordt niet voor niets het Zwitserland van Zuid-Amerika genoemd. De huizen zijn er van robuust hout, de omgeving barst van de knalblauwe meren, er zijn bergen, watervallen en het is er echt wonderschoon.

Ik huurde een fiets en fietste langs de doorgaande weg met enigszins gevaar voor eigen leven, maar kwam ik al gauw in prachtige bossen, bij mooie meren en een watervalletje. Ik zette de fiets veilig op slot en beklom zelfs een berg naar een heerlijk uitzicht over Lago Gutiérrez. Een paar dagen later huurde ik een auto en reed over de offciële beroemde Ruta 40 (spreek uit: Roeta Kwarenta) de Zeven Merenroute (Ruta de los Siete Lagos).

Met wederom gevaar voor eigen leven reed ik over bergwegen met haarspeldbochten langs zeven ontiegelijk mooie meren naar het plaatsje San Martín de los Andes. Onderweg stopte ik in het plaatsje Villa La Angostura om op een terrasje een cappuccino te drinken. Alsof het de normaalste zaak van de wereld was dat ik in mijn eentje door de immense bergen van de Andes reed.

Met dank aan Iris Bisschop.

Dit artikel bevat affiliatelinks.

Meer Patagonië, Argentinië en Chili? Lees ook:

• Fotoblog: 50x puur en prachtig Patagonië
• Patagonië: een boottocht over het Beaglekanaal
• Torres del Paine: een paar dingen die je moet weten
• De W-route in Torres del Paine: wandelen, klimmen en afzien
• 15x de allermooiste plekken van Zuid-Amerika
• 13x waarom Argentinië op je bucketlist hoort
• Argentinië: 10x typisch eten en drinken
• Passioneel Buenos Aires: 20x doen en zien

ALLE ARTIKELEN OVER ZUID-AMERIKA